Συναισθηματική νοημοσύνη: τι είδους εξυπνάδα είναι αυτή; Είναι σημαντική για το παιδί μου;

της Μαρίνας Στασινού*

Για πολλά χρόνια, το επιστημονικό ενδιαφέρον ήταν επικεντρωμένο στη γνωστική διάσταση της νοημοσύνης: το λεγόμενο ΙQ. Το  ΙQ όμως δεν περιλαμβάνει ικανότητες του ατόμου, που αφορούν το συναισθηματικό του κόσμο· αυτές οι ικανότητες αποτελούν τη συναισθηματική νοημοσύνη (ΕΙ). Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι ένα είδος εξυπνάδας και αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι κάποιοι άνθρωποι καταφέρνουν πιο αποτελεσματικά από άλλους να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους ¹.

Η συναισθηματική νοημοσύνη έχει ερευνηθεί από διάφορες οπτικές. Γι’ αυτό το λόγο υπάρχει μια σύγχυση σχετικά με τη φύση της ². Στην ουσία πρόκειται για 4 ψυχολογικές διαδικασίες:

1. την ικανότητα του ατόμου να αντιλαμβάνεται, να αναγνωρίζει και να εκφράζει τα συναισθήματά του
2. την ικανότητα του ατόμου να μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις με βάσει τον τρόπο που νιώθει· να δρα, με λίγα λόγια, προς όφελός του
3. την ικανότητα του ατόμου να κατανοεί και να επεξεργάζεται τα συναισθήματά του
4. την ικανότητα του ατόμου να ρυθμίζει τα συναισθήματά του ³.

Έχει βρεθεί ότι η συναισθηματική νοημοσύνη είναι κάτι που μπορεί να διδαχθεί ⁴.  Σε επόμενο άρθρο,  θα ασχοληθούμε με τους τρόπους που μπορούμε να καλλιεργήσουμε αυτές τις δεξιότητες στο παιδάκι μας, καθώς πρόκειται για μια διαδικασία  ιδιαιτέρως  σημαντική για την εξέλιξή του. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα ερευνών, οι θετικές επιδράσεις της συναισθηματικής ευφυΐας είναι εμφανείς σε πολλούς τομείς.

Κοινωνικό επίπεδο

Τα παιδάκια με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη:

1. είναι πιο έτοιμα να εισπράξουν την υποστήριξη των γονιών τους ⁵. Αυτό δε συμβαίνει στον ίδιο βαθμό με τα παιδάκια που έχουν χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη, καθώς εκείνα πολλές φορές κατανοούν με λάθος τρόπο τα συναισθήματα των άλλων
2. εκφράζουν σεβασμό και κατανόηση στους συνανθρώπους τους και είναι πιο δεκτικά στη διαφορετικότητα ⁶
3. είναι πιο συνεργάσιμα και προωθούν συχνότερα ένα θετικό κλίμα στις συνεργασίες τους ⁷
4. είναι πιο κοινωνικά ⁸
5. βοηθούν πιο συχνά τους άλλους ⁹
6. ξεπερνούν πιο εύκολα δυσκολίες στις σχέσεις με τους συνομίληκούς τους και γενικότερα δύσκολες καταστάσεις ¹⁰
7. περιτριγυρίζονται από μεγαλύτερο υποστηρικτικό δίκτυο ¹¹
8. έχουν θετική αυτοεικόνα και υψηλότερη αυτοεκτίμηση και, συνεπώς, προσαρμόζονται πιο εύκολα ¹² .

Ψυχοπαθολογία

Η συναισθηματική ευφυΐα:

1. μπορεί να λειτουργήσει και σαν προστατευτικός παράγοντας για την εκδήλωση ψυχοπαθολογίας ¹³
2. συμβάλλει στον έλεγχο των παρορμήσεων και στη διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων ¹⁴
3. σχετίζεται με χαμηλότερα επίπεδα άγχους, κατάθλιψης, θυμού και συμπεριφορών που προκαλούν ταραχή ¹⁵
4. μπορεί να λειτουργήσει σε επίπεδο παρέμβασης σε παιδιά που βρίσκονται σε κίνδυνο να εμφανίσουν ή εμφανίζουν διαταραχές συναισθηματικής ανάπτυξης και συμπεριφοράς ¹⁶ .

Ακαδημαϊκή επίδοση

Τα συναισθηματικά ευφυή παιδιά:

1. φαίνεται ότι έχουν τη δυνατότητα εσωτερικής διερεύνησης και αξιοποίησης των δυνατοτήτων τους ¹⁷
2. συγκεντρώνονται περισσότερο, κινητοποιούνται πιο εύκολα και επιδεικνύουν μεγαλύτερη επιμονή για την επίτευξη ενός στόχου ¹⁸
3. φαίνεται ότι συμμορφώνονται περισσότερο με τους κανόνες του σχολείου (λιγότερες μη εγκεκριμένες απουσίες και πειθαρχικοί αποκλεισμοί από το σχολείο)¹⁹ .

Πηγές:

Zeidner, Matthews, & Roberts, 2012¹ , Bastian, Burns, & Nettelbeck, 2005², Tsaousis, 2008³, Zeidner et al., 2009⁴, Lopes et al., 2003⁵, Χατζηχρήστου και συν., 2004^{6, 7, 17},   Bracket & Katulak, 2007⁸, Frederickson, Petrides, & Simonds, 2012^{9, 13}, Zins, Elias, Greenberg & Weissberg, 2000^{10, 18},  Ciarrochi, Chan & Bajgar, 2001¹¹ , Cole & Cole, 2002¹² , Gottman, 2011¹⁴ , Williams, Daley, & Hammond-Rowley, 2009¹⁵ , Ταμπάκη, 2009¹⁶, Zins, Elias,  Petrides, Frederickson, & Furnham, 2004, Mavroveli et al., 2008¹⁹